A. 193 sayılı gelir vergisi kanununda yer alan vergisel teşvikler
1) Eğitim ve Öğretim İşletmelerinde Kazanç İstisnası
01.01.2004 tarihinden itibaren faaliyete başlayan özel okulların işletilmesinden elde edilen kazançlar beş vergilendirme dönemi gelir vergisinden istisnadır. İstisna, ticari kazanç mükelleflerinin 625 sayılı Kanun kapsamında işlettikleri okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarından elde ettikleri kazançlara uygulanacaktır.
İstisnadan yararlanmak isteyenlerin, faaliyete geçmelerini müteakiben Bakanlığımıza yazılı olarak başvurmaları gerekmektedir.
(GVK m. 20; GVGT 254) (5228 s. Kanun Geçici m. 1)
625 sayılı Kanun hükümlerine tabi özel okullar tarafından ilgili dönem kapasitelerinin %10’unu geçmemek üzere verilen bedelsiz eğitim ve öğretim hizmetleri katma değer vergisinden istisnadır. (KDVK m.17/2-b)
31/07/2004 tarihinden geçerli olmak üzere işletme bünyesinde gerçekleştirilen ve yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %40’ı yıllık beyanname ile bildirilen gelirden indirilebilecektir.
(GVK m.89/1-9; 5228 s. Kanun Geçici m. 5, KVGT 86)
Dar mükellefiyete tabi olanlar dahil, ticari veya zirai kazançları bilanço esasına göre tespit edilen mükellefler faaliyetlerinde kullanmak üzere satın aldıkları veya imal ettikleri amortismana tabi iktisadi kıymetlerin maliyet bedellerinin %40’ını vergi matrahlarının tespitinde ilgili kazançlarından yatırım indirimi istisnası olarak indirebileceklerdir.
(GVK M.19; GVK Geçici madde 61; GVK Geçici madde 65; GV Sirküleri/1; GV Sirküleri/22; GV Sirküleri/23, GV Sirküleri/32, GVGT 249, 2004/8295 sayılı BKK)
B. 5422 sayılı kurumlar vergisi kanununda yer alan vergisel teşvikler
1) Eğitim ve Öğretim İşletmelerinde Kazanç İstisnası
01/01/2004 tarihinden itibaren faaliyete başlayan özel okulların işletilmesinden elde edilen kazançlar 5 vergilendirme dönemi kurumlar vergisinden istisnadır. İstisna, mükelleflerin 625 sayılı Kanun kapsamında işletilen okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarından elde edilen kazançlara uygulanacaktır.
İstisnadan yararlanmak isteyenlerin, faaliyete geçmelerini müteakiben Bakanlığımıza yazılı olarak başvurmaları gerekmektedir.
(KVK m. 8/8; GVGT 254) (5228 s.Kanun Geçici m. 1)
625 sayılı Kanun hükümlerine tabi özel okullar tarafından ilgili dönem kapasitelerinin %10’unu geçmemek üzere verilen bedelsiz eğitim ve öğretim hizmetleri katma değer vergisinden istisnadır. (KDVK m.17/2-b)
Ayrıca, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar 5 vergilendirme dönemi kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
31/07/2004 tarihinden geçerli olmak üzere işletme bünyesinde gerçekleştirilen ve yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %40’ı beyanname ile bildirilen kurum kazancından indirilebilecektir.
(KVK m.14/6; 5228 s. Kanun Geçici m. 5, KVGT 86)
Dar mükellefiyete tabi olanlar dahil, ticari veya zirai kazançları bilanço esasına göre tespit edilen vergiye tabi mükellefler faaliyetlerinde kullanmak üzere satın aldıkları veya imal ettikleri amortismana tabi iktisadi kıymetlerin maliyet bedellerinin %40’ını vergi matrahlarının tespitinde ilgili kazançlarından yatırım indirimi istisnası olarak indirebileceklerdir.
(GVK M.19; GVK Geçici madde 61; GVK Geçici madde 65; GV Sirküleri/1; GV Sirküleri/22; GV Sirküleri/23, GV Sirküleri/32, GVGT 249, 2004/8295 sayılı BKK)
C. 3065 sayılı katma değer vergisi kanununda yer alan vergisel teşvikler
· Deniz, hava ve demiryolu araçlarının, yüzer tesis ve araçların kiralanması ve çeşitli şekillerde işletilmesi faaliyeti ile iştigal eden mükelleflere bu amaçla yapılan:
- deniz, hava ve demiryolu taşıma araçları teslimleri
- yüzer tesis ve araçların teslimi
- bu araçların imal ve inşası ile ilgili olarak yapılan teslim ve hizmetler
- bu araçların tadili, onarımı ve bakımı hizmetleri
katma değer vergisinden istisnadır. (KDVK m.13/1-a, KDVGT 48)
· Altın, gümüş ve platin ile ilgili arama, işletme, zenginleştirme ve rafinaj faaliyetleri ile Petrol Arama Kanunu hükümleri gereğince, petrol arama faaliyetlerini yürütenlere yapılan hizmetler ve mal teslimleri katma değer vergisinden istisnadır.
(KDVK m.13/1-c, KDVGT 16,19,93)
· Yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamında yapılan makine ve teçhizat teslimleri katma değer vergisinden istisnadır.
(KDVK m.13/1-d, KDVGT 69,72,74,87,92) (2004/8127 sayılı BKK)
· Limanlar ve hava meydanlarının inşası, yenilenmesi ve genişletilmesi işlerini kendisi yapan ya da başkalarına yaptıran mükelleflere bu işlerle ilgili olarak yapılan mal teslimleri ve hizmet ifaları katma değer vergisinden istisnadır. (KDVK m.13/1-e, KDVGT 93)
D. 4691 sayılı teknoloji geliştirme bölgeleri kanununda yer alan vergisel teşvikler
- Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar 31/12/2013 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.
- Bu bölgelerde çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31/12/2013 tarihine kadar gelir vergisinden istisnadır.
- Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketlerinin 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar da 31/12/2013 tarihine kadar gelir veya kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
Bu istisnalar, TÜBİTAK- Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Serbest Bölgesi yönetici şirketi, bu bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personeli ücretleri bakımından da uygulanır. (TGBK Geçici madde 2, KV Sirküleri 6)
Teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerin kazançlarının gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde, sadece bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden de istisnadır. (KDVK geçici madde 20)
E. 4737 Sayılı Endüstri Bölgeleri Kanununda Yer Alan Vergisel Teşvikler
Kanunun amacı, yatırımları teşvik etmek, yurtdışında çalışan Türk işçilerin tasarruflarını Türkiye’de yatırıma yönlendirmek ve yabancı sermaye girişinin artırılmasını sağlamaktır.
Endüstri Bölgelerinde faaliyette bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine yönelik teşviklere 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Kanununda yer verilmiştir. Bu bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflere gelir vergisi stopajı teşviki, sigorta primi işveren hisselerinde teşvik, bedelsiz yatırım yeri tahsisi ve enerji desteği sağlanmaktadır.
( Bkz. Anasayfa>Yatırımlarda Vergisel Teşvikler(Kanunlara Göre)>5084 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Kanununda Yer Alan Vergisel Teşvikler)
F. 3218 sayılı serbest bölgeler kanununda yer alan vergisel teşvikler
Serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayılırlar. 3218 sayılı Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin,
- bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden
- bu bölgelerde istihdam edilen personele ödenen ücretler 31/12/2008 tarihine kadar gelir vergisinden
- bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili yaptıkları işlemler 31/12/2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan
istisnadır.
Ayrıca, serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflerin, bu bölgelerde elde ettikleri kazançlar, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
(SBK geçici m. 3) (KV Sirküleri 13) (KVGT 85)
Serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar ile serbest bölgelerde verilen hizmetler katma değer vergisinden de istisnadır.
(KDVK m.16/1-c, KDVK 17/4-ı, KDVGT 39,93)
G. 4325 sayılı olağanüstü hal bölgesinde ve kalkınmada öncelikli yörelerde istihdam ve yatırımların teşviki hakkında kanunda yer alan vergisel teşvikler
4325 sayılı Kanunla Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde vergi teşvikleri uygulamak ve yatırımlara bedelsiz kamu arsa ve arazisi temin etmek suretiyle yatırımları ve istihdam imkanlarını artırmak amaçlanmıştır.
1. Gelir ve Kurumlar Vergisi İstisnası:
01/01/1998-31/12/2000 tarihleri arasında Olağanüstü Hal Bölgesi kapsamında sayılan illerde yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu illerdeki işyerlerinden elde ettikleri kazançları -işyerlerinde fiilen ve sürekli olarak 10 ve daha fazla işçi çalıştırmaları şartıyla- işe başlama tarihinden itibaren yatırım dönemi dahil 5 vergilendirme dönemi gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.
( 4325 sayılı Kanun m.3)
2. Gelir ve Kurumlar Vergisi İndirimi:
İstisna süresinin sonundan başlamak ve 31/12/2007 tarihinde sona ermek üzere, Olağanüstü Hal Bölgesi kapsamında sayılan illerdeki işyerlerinde fiilen ve sürekli olarak 10 ve daha fazla işçi çalıştırılması halinde, bu işyerlerinden elde edilen kazançlar üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisinden işçi sayısına göre tespit edilen oranda indirim uygulanır. (4325 sayılı Kanun m.3)
3. Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisi:
Kalkınmada Öncelikli Yörelerde en az 10 kişilik istihdam öngören teşvik belgeli yatırımlar için gerçek ve tüzel kişilere Hazineye ait arazi ve arsaların mülkiyeti bedelsiz devredilebilir. (4325 sayılı Kanun m. 8)
H. 4562 sayılı organize sanayi bölgeleri kanununda yer alan vergisel teşvikler
Organize Sanayi Bölgelerinde faaliyette bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine yönelik teşviklere 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Kanununda yer verilmiştir. Bu bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflere gelir vergisi stopajı teşviki, sigorta primi işveren hisselerinde teşvik, bedelsiz yatırım yeri tahsisi ve enerji desteği sağlanmaktadır.
1.Gelir Vergisi Stopajı Teşviki
(5084 s. Kanun md.3, 1 ve 2 Seri No.lu Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliği)
(5084 s. Kanun md.7/h)
2.Sigorta Primi İşveren Paylarında Teşvik
(5084 s. Kanun md.4) (5084 s. Kanun md.7/h)
3.Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisi
(5084 s. Kanun md.5)
(5084 s. Kanun md.6) (5084 s. Kanun md.7/h)
Ayrıca, Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişiliği, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun uygulanması ile ilgili işlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.
Atık su arıtma tesisi işleten bölgelerden belediyelerce atık su bedeli alınmaz.
(4562 s. Kanun md. 21)
Organize sanayi bölgeleri kurulması amacıyla oluşturulan iktisadi işletmelerin arsa ve işyeri teslimleri katma değer vergisinden istisnadır. (KDVK md. 17/4-k)
Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin alt yapılarını hazırlamak ve buralarda faaliyette bulunanların arsa, elektrik, gaz, buhar ve su gibi ortak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, kamu kurumları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce birlikte oluşturulan ve kazancının tamamını bu yerlerin ortak ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanan iktisadi işletmeler kurumlar vergisinden muaftır. (KVK md.7/25)
Organize sanayi bölgelerindeki binalar, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süreyle emlak vergisi muafiyetinden faydalanırlar. (EVK md. 5/f)
I.488 sayılı damga vergisi kanununda yer alan vergisel teşvikler
Bankalar, yurtdışı kredi kuruluşları ve uluslar arası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtlar ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhler (kredilerin kullanımları hariç) damga vergisinden istisnadır. (DVK, 2 sayılı tablo/23)
İ. 492 sayılı harçlar kanununda yer alan vergisel teşvikler
Anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nevi değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemler ile bankalar, yurtdışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve bunların teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin işlemler harca tabi tutulmayacaktır. (HK m. 123)
J. 5084 sayılı yatırmların ve istihdamın teşviki kanununda yer alan vergisel teşvikler
5084 sayılı Kanunla getirilen gelir vergisi stopajı teşviki, sigorta primi işveren hisselerinde teşvik ile enerji desteği 31/12/2008 tarihine kadar uygulanacaktır.
1. Gelir Vergisi Stopajı Teşviki
Faaliyete yeni başlayan mükellefler en az 30 işçi çalıştırmaları ve öteden beri faaliyette bulunan mükellefler de mevcut istihdam sayılarını en az %20 artırarak en az 30 işçi çalıştırmaları koşuluyla, çalışanlarının ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin (asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarı ile sınırlı olması şartıyla) organize sanayi bölgeleri ve endüstri bölgelerinde tamamı, diğer bölgelerde de %80’i verecekleri muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden gelir vergisinden terkin edilmek suretiyle istihdam üzerindeki vergi yükü azaltılmıştır.
(5084 s. Kanun m.2, m.3; 1 Seri No.lu Yatırımların ve İstihdamın Teşviki GT)
2. Sigorta Primi İşveren Hisselerinde Teşvik
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin kapsama dahil illerdeki işyerlerinde yeni işe aldıkları işçiler için 506 sayılı Kanunun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden tahakkuk ettirilecek primlerin işveren hissesinin bir kısmı veya tamamı Hazine tarafından karşılanmaktadır. (5084 s. Kanun m.4)
3. Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisi
4. Enerji Desteği
Kapsam dahilindeki illerde 01.04.2005-31.12.2008 tarihleri arasında uygulanmak üzere, hayvancılık (su ürünleri yetiştiriciliği ve tavukçuluk dahil), seracılık, sertifikalı tohumculuk ve soğuk hava deposu yatırımlarında asgari 10; imalat sanayi, madencilik, turizm konaklama tesisi, eğitim veya sağlık alanlarında ise asgari 30 işçi çalıştıran işletmelerin elektrik enerjisi giderlerinin % 20’si Hazine tarafından karşılanmaktadır. (5084 s.Kanun m.6 )
K. 5225 sayılı kültür yatırımlarını ve girişimlerini teşvik kanunu ile getirilen vergisel teşvikler
5225 sayılı Kanunun amacı, bireyin ve toplumun kültürel gereksinimlerinin karşılanmasını; kültür varlıkları ile somut olmayan kültürel mirasın korunmasını ve sürdürülebilir kültürün birer öğesi haline getirilmesini; kültürel iletişim ve etkileşim ortamının etkinleştirilmesini; sanatsal ve kültürel değerlerin üretilmesi, toplumun bu değerlere ulaşım olanaklarının yaratılmasını ve geliştirilmesini; ülkemizin kültür varlıklarının yaşatılması ve ülke ekonomisine katkı yaratan bir unsur olarak değerlendirilmesi, kullanılması ile kültür merkezlerinin yapımı ve işletilmesine yönelik kültür yatırımı ve kültür girişimlerinin teşvik edilmesini sağlamaktır.
Bu kanun kapsamındaki kültür yatırım ve girişimleri için uygulanacak teşvik unsurları şunlardır:
1. Gelir Vergisi Stopajı İndirimi
Bu kanun uyarınca belge almış kurumlar vergisi mükellefi yatırımcı veya girişimcilerin, ilgili idareye verecekleri aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri, münhasıran belgeli yatırım ve girişimde çalıştıracakları işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, yatırım aşamasında üç yılı aşmamak kaydıyla %50’si, işletme aşamasında ise yedi yılı aşmamak kaydıyla %25’i, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmektedir.
(5225 sayılı K. m.5/b)
2. Taşınmaz Mal Tahsisi
Kültür ve Turizm Bakanlığının, bu kanun kapsamında kültür yatırımı ve girişimleri için taşınmaz mal tahsisi yapma yetkisi bulunmaktadır. (5225 sayılı K. m.5/a)
3. Sigorta Primi İşveren Paylarında İndirim
Bu kanun uyarınca belgelendirilmiş kurumlar vergisi mükellefi yatırımcı veya girişimcilerin, ilgili idareye verecekleri aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri, münhasıran belgeli yatırım veya girişimde çalıştıracakları işçilerin, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesinin, yatırım aşamasında üç yılı aşmamak şartıyla %50’si, işletme aşamasında ise yedi yılı aşmamak şartıyla %25’i Hazinece karşılanır. (5225 sayılı K. m.5/c)
4. Su Bedeli İndirimi ve Enerji Desteği
Kültür yatırımı ve girişimleri, su ücretlerini yatırım ve girişimin bulunduğu yörede uygulanan tarifelerden en düşüğü üzerinden öderler. Bu yatırım veya girişimin elektrik enerjisi ve doğal gaz giderlerinin %20’si beş yıl süreyle Hazinece karşılanır.
(5225 sayılı K. m.5/d)
5. Yabancı Uzman Personel ve Sanatçı Çalıştırabilme
Belgeli yatırım veya girişimlerde, Kültür ve Turizm Bakanlığının ve İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilen izinle toplam personel sayısının %10’unu aşmamak üzere yabancı uzman personel ve sanatçı çalıştırılabilir. (5225 sayılı K. m.5/e)
6. Hafta Sonu ve Resmi Tatillerde Faaliyette Bulunabilme
Belgeli girişimler ile belge kapsamındaki diğer birimler belgede belirlenen çalışma süresi içinde hafta sonu ve resmi tatillerde de faaliyetlerine devam edebilirler.
Belgeli yatırımı veya girişimi Bakanlığın izni ile devralanlar da kalan süre için bu kanun hükümleri çerçevesinde teşvik ve indirim uygulamasından yararlanırlar.
(5225 sayılı K. m.5/f)
|
II-Konularına Göre Vergisel Teşvikler |
A. Yatırım indirimi istisnası
Dar mükellefiyete tabi olanlar dahil, ticari veya zirai kazançları bilanço esasına göre tespit edilen vergiye tabi mükellefler (adi ortaklıklar, kollektif ve adi komandit şirketler ile kurumlar vergisi mükellefleri dahil) faaliyetlerinde kullanmak üzere satın aldıkları veya imal ettikleri amortismana tabi iktisadi kıymetlerin maliyet bedellerinin %40’ını vergi matrahlarının tespitinde ilgili kazançlarından yatırım indirimi istisnası olarak indirebileceklerdir.
(GVK M.19; GVK Geçici madde 61; GVK Geçici madde 65; GV Sirküleri/1; GV Sirküleri/22; GV Sirküleri/23, GV Sirküleri/32, GVGT 249, 2004/8295 sayılı BKK)
B. Ar-ge indirimi
31/07/2004 tarihinden geçerli olmak üzere işletme bünyesinde gerçekleştirilen ve yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %40’ı yıllık beyanname ile bildirilen gelirden/kurum kazancından indirilebilecektir.
(GVK m.89/1-9; KVK m.14/6; 5228 s. Kanun Geçici m. 5; KVGT 86)
C. Eğitim ve öğretim işletmelerinde kazanç istisnası
01/01/2004 tarihinden itibaren faaliyete başlayan özel okulların işletilmesinden elde edilen kazançlar 5 vergilendirme dönemi gelir vergisi veya kurumlar vergisinden istisnadır. İstisna, mükelleflerin 625 sayılı Kanun kapsamında işlettikleri okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okullarından elde ettikleri kazançlara uygulanacaktır.
İstisnadan yararlanmak isteyenlerin, faaliyete geçmelerini müteakiben Bakanlığımıza yazılı olarak başvurmaları gerekmektedir.
(GVK m. 20; KVK m.8/8; GVGT 254, 5228 s. Kanun Geçici m. 1)
625 sayılı Kanun hükümlerine tabi özel okullar tarafından ilgili dönem kapasitelerinin %10’unu geçmemek üzere verilen bedelsiz eğitim ve öğretim hizmetleri katma değer vergisinden istisnadır. (KDVK m.17/2-b)
Ayrıca, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar 5 vergilendirme dönemi kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.(KVK m.8/8)
D. Araçlar, petrol aramaları ve teşvik belgeli yatırımlarda katma değer vergisi istisnası
· Deniz, hava ve demiryolu araçlarının, yüzer tesis ve araçların kiralanması ve çeşitli şekillerde işletilmesi faaliyeti ile iştigal eden mükelleflere bu amaçla yapılan:
- deniz, hava ve demiryolu taşıma araçları teslimleri
- yüzer tesis ve araçların teslimi
- bu araçların imal ve inşası ile ilgili olarak yapılan teslim ve hizmetler
- bu araçların tadili, onarımı ve bakımı hizmetleri
katma değer vergisinden istisnadır. (KDVK m.13/1-a, KDVGT 48)
· Altın, gümüş ve platin ile ilgili arama, işletme, zenginleştirme ve rafinaj faaliyetleri ile Petrol Arama Kanunu hükümleri gereğince, petrol arama faaliyetlerini yürütenlere yapılan hizmetler ve mal teslimleri katma değer vergisinden istisnadır.
(KDVK m.13/1-c, KDVGT 16,19,93)
· Yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamında yapılan makine ve teçhizat teslimleri katma değer vergisinden istisnadır.
(KDVK m.13/1-d - KDVGT 69,72,74,87,92) (2004/8127 sayılı BKK)
· Limanlar ve hava meydanlarının inşası, yenilenmesi ve genişletilmesi işlerini kendisi yapan ya da başkalarına yaptıran mükelleflere bu işlerle ilgili olarak yapılan mal teslimleri ve hizmet ifaları katma değer vergisinden istisnadır. (KDVK m.13/1-e, KDVGT 93)
E. Teknoloji geliştirme bölgelerinde uygulanan vergisel teşvikler
- Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflerin bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar 31/12/2013 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.
- Bu bölgelerde çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31/12/2013 tarihine kadar gelir vergisinden istisnadır.
- Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketlerinin 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar da 31/12/2013 tarihine kadar gelir veya kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
Bu istisnalar, TÜBİTAK- Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Serbest Bölgesi yönetici şirketi, bu bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personeli ücretleri bakımından da uygulanır.
( TGBK Geçici madde 2, KV Sirküleri 6)
Teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerin kazançlarının gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde, sadece bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden de istisnadır. (KDVK geçici madde 20)
F. Endüstri Bölgelerinde Uygulanan Vergisel Teşvikler
Endüstri Bölgelerinde faaliyette bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine yönelik teşviklere 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Kanununda yer verilmiştir. Bu bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflere gelir vergisi stopajı teşviki, sigorta primi işveren paylarında teşvik, bedelsiz yatırım yeri tahsisi ve enerji desteği sağlanmaktadır.
1.Gelir Vergisi Stopajı Teşviki
(5084 s. Kanun m.3, m.7/h,1 ve 2 Seri No.lu Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliği)
2.Sigorta Primi İşveren Paylarında Teşvik
( 5084 s. Kanun m.4, m.7/h)
3.Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisi
(5084 s. Kanun m.5)
4.Enerji Desteği
(5084 s. Kanun m.6, m.7/h)
G. Serbest bölgelerde uygulanan vergisel teşvikler
Serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayılırlar. 3218 sayılı Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin,
- bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden
- bu bölgelerde istihdam edilen personele ödenen ücretler 31/12/2008 tarihine kadar gelir vergisinden
- bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili yaptıkları işlemler 31/12/2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan istisnadır.
Ayrıca, serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflerin, bu bölgelerde elde ettikleri kazançlar, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
(SBK geçici madde 3) (KV Sirküleri 13) (KVGT 85)
Serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar ile serbest bölgelerde verilen hizmetler katma değer vergisinden de istisnadır. (KDVK m.16/1-c, KDVK 17/4-ı, KDVGT 39,93)
H. Olağanüstü hal bölgesinde ve kalkınmada öncelikli yörelerde uygulanan vergisel teşvikler
4325 sayılı Kanunla Olağanüstü Hal Bölgesinde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde vergi teşvikleri uygulamak ve yatırımlara bedelsiz kamu arsa ve arazisi temin etmek suretiyle yatırımları ve istihdam imkanlarını artırmak amaçlanmıştır.
1. Gelir ve Kurumlar Vergisi İstisnası:
01/01/1998-31/12/2000 tarihleri arasında Olağanüstü Hal Bölgesi kapsamında sayılan illerde yeni işe başlayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu illerdeki işyerlerinden elde ettikleri kazançları -işyerlerinde fiilen ve sürekli olarak 10 ve daha fazla işçi çalıştırmaları şartıyla- işe başlama tarihinden itibaren yatırım dönemi dahil 5 vergilendirme dönemi gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır. ( 4325 sayılı Kanun m.3)
2. Gelir ve Kurumlar Vergisi İndirimi:
İstisna süresinin sonundan başlamak ve 31/12/2007 tarihinde sona ermek üzere, Olağanüstü Hal Bölgesi kapsamında sayılan illerdeki işyerlerinde fiilen ve sürekli olarak 10 ve daha fazla işçi çalıştırılması halinde, bu işyerlerinden elde edilen kazançlar üzerinden hesaplanan gelir ve kurumlar vergisinden işçi sayısına göre tespit edilen oranda indirim uygulanır.
(4325 sayılı Kanun m.3)
3. Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisi:
Kalkınmada Öncelikli Yörelerde en az 10 kişilik istihdam öngören teşvik belgeli yatırımlar için gerçek ve tüzel kişilere Hazineye ait arazi ve arsaların mülkiyeti bedelsiz devredilebilir.
(4325 sayılı Kanun m. 8)
I. Organize sanayi bölgelerinde uygulanan vergisel teşvikler
Organize Sanayi Bölgelerinde faaliyette bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine yönelik teşviklere 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Kanununda yer verilmiştir. 5084 sayılı Kanun kapsamında ki iller içinde yer alan bu bölgelerde faaliyette bulunan mükelleflere gelir vergisi stopajı teşviki, sigorta primi işveren paylarında teşvik, bedelsiz yatırım yeri tahsisi ve enerji desteği sağlanmaktadır.
1.Gelir Vergisi Stopajı Teşviki
(5084 s. Kanun m.3, m.7/h,1 ve 2 Seri No.lu Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliği)
2.Sigorta Primi İşveren Paylarında Teşvik
( 5084 s. Kanun m.4, m.7/h)
3.Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisi
(5084 s. Kanun m.5)
4.Enerji Desteği
(5084 s. Kanun m.6, m.7/h)
Ayrıca, Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişiliği, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun uygulanması ile ilgili işlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.
Atık su arıtma tesisi işleten bölgelerden belediyelerce atık su bedeli alınmaz.
(4562 s. Kanun md. 21)
Organize sanayi bölgeleri kurulması amacıyla oluşturulan iktisadi işletmelerin arsa ve işyeri teslimleri katma değer vergisinden istisnadır. (KDVK md. 17/4-k)
Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin alt yapılarını hazırlamak ve buralarda faaliyette bulunanların arsa, elektrik, gaz, buhar ve su gibi ortak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, kamu kurumları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce birlikte oluşturulan ve kazancının tamamını bu yerlerin ortak ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanan iktisadi işletmeler kurumlar vergisinden muaftır. (KVK md.7/25)
Organize sanayi bölgelerindeki binalar, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süreyle emlak vergisi muafiyetinden faydalanırlar. (EVK md. 5/f)
İ. Kredi teminine ilişkin işlemlerde vergi, resim ve harç istisnası
Bankalar, yurtdışı kredi kuruluşları ve uluslar arası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kağıtlar ile bu kağıtlar üzerine konulacak şerhler (kredilerin kullanımları hariç) damga vergisinden istisnadır.
(DVK, 2 sayılı tablo/23)
Ayrıca, anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nevi değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemler ile bankalar, yurtdışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve bunların teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin işlemler harca tabi tutulmayacaktır.
(HK m. 123)
J.Yatırımların ve istihdamın artırılmasına yönelik vergisel teşvikler
İstihdamın ve yatırımların artırılmasına yönelik 5084 sayılı kanunda, yeni işe başlayan veya ek istihdam yaratan yatırımcılar için kapsamına giren illerde 31/12/2007 tarihine kadar tamamlanan yeni yatırımlarda gelir stopaj vergisi teşviki, yatırımın tamamlandığı tarihi izleyen beş yıl süresince uygulanacaktır
- yeni istihdam edilen personelin ücretlerinden kesilen gelir vergisi stopajının alınmaması,
- yeni istihdam edilen personelin sigorta primi işveren paylarının hazine tarafından ödenmesi,
- enerji desteği,
- bedelsiz yatırım yeri tahsisi,
öngören düzenlemeler yer almaktadır.
Kanun ilk uygulamaya konulduğunda kapsama 36 ilimiz alınmıştır. ancak, kanunda yapılan değişikler sonucu vergi, sigorta primi teşvikleri ve enerji desteği açısından kapsama devlet planlama teşkilatı müsteşarlığınca 2003 yılı için sosyo-ekonomik gelişmişlik değeri eksi olarak belirlenen toplam 13 il daha kapsama dahil edilmesi ile teşviklerden yararlanan il sayısı 49’a çıkarılmıştır.
1.Gelir Vergisi Stopajı Teşviki
(5084 s. Kanun m.3, m.7/h,1 ve 2 Seri No.lu Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliği)
2.Sigorta Primi İşveren Paylarında Teşvik
( 5084 s. Kanun m.4, m.7/h)
3.Bedelsiz Yatırım Yeri Tahsisi
(5084 s. Kanun m.5)
4.Enerji Desteği
(5084 s. Kanun m.6, m.7/h)” olarak değiştirilmesi
K. Kültür yatırımları ve girişimlerine yönelik vergisel teşvikler
5225 sayılı Kanunun amacı, bireyin ve toplumun kültürel gereksinimlerinin karşılanmasını; kültür varlıkları ile somut olmayan kültürel mirasın korunmasını ve sürdürülebilir kültürün birer öğesi haline getirilmesini; kültürel iletişim ve etkileşim ortamının etkinleştirilmesini; sanatsal ve kültürel değerlerin üretilmesi, toplumun bu değerlere ulaşım olanaklarının yaratılmasını ve geliştirilmesini; ülkemizin kültür varlıklarının yaşatılması ve ülke ekonomisine katkı yaratan bir unsur olarak değerlendirilmesi, kullanılması ile kültür merkezlerinin yapımı ve işletilmesine yönelik kültür yatırımı ve kültür girişimlerinin teşvik edilmesini sağlamaktır.
Bu kanun kapsamındaki kültür yatırım ve girişimleri için uygulanacak teşvik unsurları şunlardır:
1. Gelir Vergisi Stopajı İndirimi
Bu kanun uyarınca belge almış kurumlar vergisi mükellefi yatırımcı veya girişimcilerin, ilgili idareye verecekleri aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri, münhasıran belgeli yatırım ve girişimde çalıştıracakları işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, yatırım aşamasında üç yılı aşmamak kaydıyla %50’si, işletme aşamasında ise yedi yılı aşmamak kaydıyla %25’i, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmektedir.
(5225 sayılı K. m.5/b)
2. Taşınmaz Mal Tahsisi
Kültür ve Turizm Bakanlığının, bu kanun kapsamında kültür yatırımı ve girişimleri için taşınmaz mal tahsisi yapma yetkisi bulunmaktadır. (5225 sayılı K. m.5/a)
3. Sigorta Primi İşveren Paylarında İndirim
Bu kanun uyarınca belgelendirilmiş kurumlar vergisi mükellefi yatırımcı veya girişimcilerin, ilgili idareye verecekleri aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri, münhasıran belgeli yatırım veya girişimde çalıştıracakları işçilerin, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesinin, yatırım aşamasında üç yılı aşmamak şartıyla %50’si, işletme aşamasında ise yedi yılı aşmamak şartıyla %25’i Hazinece karşılanır. (5225 sayılı K. m.5/c)
4. Su Bedeli İndirimi ve Enerji Desteği
Kültür yatırımı ve girişimleri, su ücretlerini yatırım ve girişimin bulunduğu yörede uygulanan tarifelerden en düşüğü üzerinden öderler. Bu yatırım veya girişimin elektrik enerjisi ve doğal gaz giderlerinin %20’si beş yıl süreyle Hazinece karşılanır.
(5225 sayılı K. m.5/d)
5. Yabancı Uzman Personel ve Sanatçı Çalıştırabilme
Belgeli yatırım veya girişimlerde, Kültür ve Turizm Bakanlığının ve İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilen izinle toplam personel sayısının %10’unu aşmamak üzere yabancı uzman personel ve sanatçı çalıştırılabilir. (5225 sayılı K. m.5/e)
6. Hafta Sonu ve Resmi Tatillerde Faaliyette Bulunabilme
Belgeli girişimler ile belge kapsamındaki diğer birimler belgede belirlenen çalışma süresi içinde hafta sonu ve resmi tatillerde de faaliyetlerine devam edebilirler.
Belgeli yatırımı veya girişimi Bakanlığın izni ile devralanlar da kalan süre için bu kanun hükümleri çerçevesinde teşvik ve indirim uygulamasından yararlanırlar.
(5225 sayılı K. m.5/f)
www.legalisplatform.net adresinden alınmıştır. Belgeye www.legalisplatform.net/ozel_dosyalar/Vergisel%20Teşvikler.pdf bağlantısından ulaşabilirsiniz.