Yönetim Bilişim Sistemleri örgütlerin her kademesinin ihtiyaç duyduğu bilgiye arzu edildiğinde ulaşılmasını, değerlendirilmesini ve sağlıklı karar verilmesini sağlayabilmek için, çağdaş İşletmeler açısından vazgeçilmez sistemler haline gelmişlerdir.
Bu tez kapsamında Yönetim Bitişim Sistemlerinin bilginin ihtiyacı ve Özellikleri evresinden, Yönetim Bilişim Sistemlerinin türleri ve kurulup geliştirilmesine kadar olan ayrıntılar İncelenerek konunun önemi vurgulanmaya çalışılmıştır.
Ayrıca uygulama çalışmasında ise bu sistemin uygulanmadığı ve uygulandığı haller analiz edilmiş, fayda ve zararları İle işletmeye getirildiği yararlar ortaya konmuştur.
Dünyadaki gelişmiş ülkeler tarafından uzun yıllardır bilinen ve uygulanan Yönetim Bilişim Sisteminin ülkemiz işletmelerince de yaygın olarak uygulanıp geliştirilmesi ülkemiz kalkınmasının önemli faktörlerinden birisi olacaktır.
"Bu tanıma bağlı olarak, yetiştirme bilgi sistemi; işletmedeki yönetici işgörenlerin yetiştirilmesi için , yetiştirmeye ilişkin verilerin toplanması, düzenlenmesini, işlenmesini, dağıtılmasını ve yetiştirme bilgisi durumuna getirilmesini sağlayan sistemdir." 66
2.5.2. İşletme Fonksiyonlarına Dayalı Yapısı
İşletme fonksiyonlarına dayalı alt sistemler ise söyle sıralanabilir.;
• Pazarlama bilgi sistemi
• Üretim bilgi sistemi
• İşgören bilgi sistemi
• Finans bilgi sistemi
• Muhasebe bilgi sistemi
• Araştırma-Geliştirme bilgi sistemi ' •■'■"%■
• Halkla İlişkiler bilgi sistemi
2.5.2.1 Pazarlama bilgi sistemi
"Pazarlama bilgi sistemi; pazarlama kararlan için gerekli bilgileri; düzenli ve sürekli bir biçimde toplamak, saklamak,incelemek ve yaymak üzere geliştirilmiş bîr yöntemler dizisidir."67 Pazarlama bilgi sistemi bu faaliyetlerini, ilgili yöneticilere sunma yolunda sürekli ve düzenli bir biçimde yapar.
İşletmeler için oldukça önemli plan satışın planlanması, reklam, fiyatlandırma, satış sonuçlarının incelenmesi gibi tüketiciye yönelik bilgiler pazarlama bilgi sistemi sayesinde sağlamr.
67 İsmet MUCUK, Pazarlama İlkeleri,B.6,Der Yayınlan .İstanbul, 1994,5.57
"Günümüzde işletme yöneticileri, tüketicilerle doğrudan bağlantı kurma yolu İle onların istek ve gereksinimlerini saptanfa ve zaman içinde oluşan değişmeleri izleme olanağından yoksundurlar. Üreticilerle tüketiciler arasındaki uzaklığın artması ve bu ikisi arasından bir çok aracı kişi ve kuruluşun yer alması, sürekli kararlar alma durumunda bulunan yöneticiler için belirsizliği arttıran bir öğedir, İş hayatının belirsizliklerle dolu devingen ve rekabetçi ortamında, pazarlama bilgi sistemi, üreticilerle tüketiciler arasındaki uzaklığı kapatmaya yarayacak bilgileri sağlama işlemini yerine getirir. Başka değişle , pazarlamada temel olan hedef pazarın belirlenmesi, uygun bîr pazarlama karmasının oluşturulması ve dış çevrenin hızlı değişimine uyum sağlayacak biçimde sürekli olarak gözden geçirilmesi gibi kararlar için gereken bilgiler, pazarlama bilgi sistemi ile sağlanır." 68
Bir işletmede pazarlama bilgi sisteminin kurulmasını bir çok çevresel etkiler ve güçler zorunlu hale getirir. Bunlardan bazıları ; karar alma süresinin giderek kısalması, pazarlama İşlemlerinin giderek daha ayrıntılı bir hale gelmesi, tüketici isteklerinin değişken yapısı ve iş gücünün daha verimli' kullanılması olarak sıralanabilir.
Pazarlama Bilgi Sisteminin Alt Sistemleri; "Bu sistem, yönetim bilgi sisteminin öteki alt sistemleri olan, finans, muhasebe, İşgören ve üretim ile sıkı etkileşim durumundadır. Pazarlama bilgi sisteminin alt sistemleri şunlardır:
• Pazar araştırması,
• Tutundurma ve reklam,
• Satış kestİrimleri ve incelemeleri,
• Tüketici Hizmetleri,
• Satış ve Sipariş izleme.
Pazar Araştırması Alt Sistemi : Her türlü veriyi dizgeli olarak toplayabilir ve işletmenin ürününün pazarlaşmasına ve satışına bakarak daha iyi kararlar almaları için , yöneticilere yardımcı olacak bilgilere bazı yollarla sağlayabilir. Birbirinden farklı olan muhasebe veya işgören sistemlerine girdi olan verileri toplayan pazar araştırması alt sistemidir. Pazar araştırması alt sisteminin girdileri şunlardır:
- Rakiplerin pazarlama eylemeleri üzerine veri,
- Demografik veri,
- Ekonomik göstergeler,
- Tüketici davranışlarına ilişkin veri,
Tüketici isteklerini inceleme.
İşletme, satış temsilcilerinden, bütünleşik veri tabanından, dağıtımcıların isteklerinden düzenli olarak veri elde eder. Pazar araştırması alt sistemi, otomatik olarak tüketici hizmetleri alt sisteminden ve işletme yöneticilerinden var olan ürünü geliştirmeye yönelik ve yeni ürünler için düşünceleri toplar.
Tutundurma (Satış Artırıcı Çabalar)ve Reklam Alt sistemi : Reklam ve
tutundurma eylemlerinin başlangıcı; satış kestirimleri ve incelemeleri alt sisteminden sağlanan satış eğilimleri ve stratejileri üzerine bilgilerdir. Bu sistem, işletmenin devamlı gazetelerde, televizyon ve radyoda reklamının yapılması sağlar ve ürünlerinin satışlarını arttırmak için kampanyalar düzenler..
Tüketici Hizmetleri Alt Sistemi : Tüketici hizmetleri sorumlularının işlevi, tüketici
i
istek ve şikayetlerinin her birinin yanıtlamaktır. İşletme, tüketicilerine; telefon numarası, şifre kodu, bir yetkili kodu verebilir ve bunlar aracılığı ile , satış ve pazarlama sistemini doğrudan izleyebilirler. Tüketiciler, düzenli olarak, tüketici hizmetleri alt sistemi ile bağlantı kurarak, son fiyat bilgileri alırlar ve siparişlerini verebilirler. Her bir tüketici hizmet temsilcisi işletme veri tabanından tüketicilerin ad ve adreslerini ve isteklerini alabilir.
Satış ve Sipariş İşleme Alt Sistemi : Satış ve sipariş işleme alt sistemi, bütünleşik veri tabam ve satış ve pazarlama sistemi içine doğrudan siparişlerini giren tüketici siparişlerini alır. Tüketiciler, standart bir kalıpta sipariş verileri gönderirler. Siparişlerin geçerlilik kazandığı ise bilgisayarlardan kendilerine bir İleti gönderilmesi ile anlaşılır.
Satış Kestirimleri ve İncelemeler Alt Sistemi : Satış kestirimleri ve incelemeler alt sistemi ; işletmenin ürünlerinin, geçmiş satış verilerini, satış kestirinılerini ve satış eğilimlerim gösteren verileri bir arada inceleyen matematiksel modelleri kullanır. Her üretim
düzeyinde, satış kestirimleri temel alınır ve her ay satış kestirimleri ve incelemeleri alt sistemi, işletmenin ürünlerinin her biri için, örneğin ; altı aylık talep programı oluşturur.
Üretim bölümü; düzeylere ilişkin üretim programlamasında, bu talep raporlarını kullanır ve en az düzeyde tamamlanmış ürün stoku bulundurur."69
2.5.2.2. Üretim Bilgi Sistemi
"Üretim bilgi sistemi, ürünlerin, işletme içinde fiziksel akışlarına ilişkin bilgileri elde etmeye yöneliktir. Örneğin ; üretim planlaması ve denetimi, stok kontrolü ve kalite kontrol gibi İşletme eylemlerine ilişkin bilgileri içerir. Üretim bilgi sistemi, işletme içi ve geçmişteki bilgilerle ilgilidir. Böyle bir sistem önemli ve çözüm maliyetleri çok olan sorunların çözülmesinde, büyük nicelikte bilgileri doğru ve zamanında işleyerek, yöneticilere yararlı olmaktadır. Üretimde, eylemleri yineleme Özelliği olduğu İçin, bilgisayarların da çok kullanıldığı bir alandır."70
Üretim Bilgi Sistemlerinde Alt Sistemler
"Bu sistemin öteki bölümlerle bağlantılarını görebilmek için ; stok kontrol, satın alma ve araştırma geliştirme gibi alanları da içerecek biçimde incelemek olasıdır. Buna göre oluşturulacak alt sistemler;
- Üretim
- Araştırma-Geliştİrme
- Hammadde Stoklan ve Yönetimi
- Ulaşım
- Üretim Planlama ve Denetim'dir.
70 JOHN DEARDEN- F. WARREN MCFARLAN, Management Information Systems, Richard D.Invinjnc,
Illinais, 1996,s.ll
Üretim Alt Sistemi: Üretim yöneticileri, araştırma ve geliştirme alt sisteminden, yeni ürün veya ürün geliştirmek için özellikleri alır. Üretim planlama ve denetleme alt sistemi içinde, üretim düzeyleri ve üretim süreci incelenir. Hammadde stok ve yönetimi alt sistemi, doğru zamanda doğru yerde üretimin gerçekleşmesi için, gereken hammaddeleri sağlar. Ulaşım alt sistemi, tüketicilere kadar ürünü ulaştırır.
Araştırma-Gelistirme Alt Sistemi : Araştırma,geliştirme alt sistemi, üretim için araştırmacılara yardımcı olan; tasarımı, incelemeleri ve proje yönetimi araçlarını düzenlemeyi İçerir. Araştırma geliştirme projeleri, kodlanarak proje tanımlanır. Proje kodu, benzer projelerden ayırabilmek için tek bir sembol ile tanımlanabilir, (örneğin ; çok boyutlu "DES" projeleri) Kod verileri ; bilgi kullanıcıya özel bîr anlam sağlar. Proje kodu ile, projede gelişme olup olmadığı, uygulanıp uygulanmadığı, yeni bir ürünü çeşitlendirme ile ilgilenip ilgilenilmediği belirlenebilir.
Üretim Planlama ve Denetleme Alt Sistemi; Üretim planlama ve denetleme alt sistemi; bütünleşik yönetim bilgi sisteminin pazarlama öğesinden, çeşitli ürünlerin talep kestirimlerini alır. Bu kestirimler, üretim sürecinde kullanılır. Üretim planlama alt sistemi; üretim gereklerine göre planlama yapabilmek için, bütünleşik veri tabanından veri sağlar. Plan, belirli bir zaman dönemi üzerinde(genelükle altı ayda ), belirli bir ürün İçin, üretim oranının ne olacağı konusunda, üretim yöneticisine yol gösterir. Üretim yöneticisi; üretim gereklerini ve hammadde gereklerini oluşturur ve hammadde stokları ve yönetimi alt sistemine gönderir .
Hammadde Stoklan ve Yönetimi Alt Sistemi; Hammadde gereklerini planlayan bu sistem, ürünlerin üretiminde, gereksinim duyulan hammadde ve gereçleri sağlar, programlı biçimde gerekleri karşılar ve üretim gerekleri için veri sağlar.
Stok yönetimi ve denetiminde, hammadde stokları yönetimi alt sistemi, üretim planlama ve denetleme alt sistemine gerekli gereçleri sağlar. Bu sistem, üretim programları hazırlamada gereksinim duyulan hammadde ve gerekler için, satın alma siparişleri oluşturur. Satın alma siparişleri, kaynak sağlayanlara ( Elektronik veri değişimi yoluyla ) gönderilir. Sipariş, bütünleşik veri tabanına İşlenerek, flnans ve muhasebe bölümüne bildirilir. Bu alt sistem, her bir stok kaleminin yerleştirilmesini ve eldeki stok niceliğini izler.
Ulaşım Alt sistemi; Herhangi bir üretim İşletmesi, bir ürünü oluşturur, tasarlar, üretir, satar ve sonuçta tüketiciye ulaştırır. Ulaşım alt sistemi, üretim döngüsünde, son temel eylemi
vprinfi ppitirir Sirtarisler nazarlama hiltri sintpnıinHRtı pftnHftrilîr incelenir ve sinarİs notu
ulaşım alt sistemi yolu ile giderler bölümüne otomatik olarak ulaşır. Önce ürün tüketiciye gönderilir, bilgi, bütünleşik veri tabam yolu İle hem fiîıans ve muhasebe bölümüne , hemde pazarlama bölümüne birlikte gönderilir."71
2.5.2.3. tşgören Bilgi Sistemi
İşgören bilgi sistemi; her türlü işgören ile ilgili konuları, üst düzey yöneticilerinden gelen uyanlar doğrultusunda yönetim bilgi sistemine ileten bîr sistemdir.
"Günümüzde eğitimli, İşinin uzmanı olan insan; teknolojik koşullarda birbirine hızla yaklaşan işletmelerdeki tek ayrıcalıklı etmen durumundadır. İşletme her şeyden önce insanlardan oluşur. Yönetici, grup olarak bir araya gelmiş ve belli bir amaç için örgütlenmiş olan insanları, verimli ve etkin bir biçimde yönetmekle görevlidir. Yöneticinin temel hammaddesi insandır," 72 "Ancak, günümüzde insan, yalın bir üretim etkeni olmaktan çıkmış düşünce ve değer yargıları giderek değişmekte olan ve üst düzey yöneticinin zamanının büyük bir bölümünü alan bir etmen durumuna girmiştir." 73
"İşgören, üretim eylemlerinin gerçekleştirilmesinde önemli payı bulunan bir girdidir. Yapısal niteliği nedeniyle diğer girdilerden çok farklıdır. Verimlilik ölçülerinin bir çoğu işgören bazına dayandığı İçin, yönetim açısından da, özeliği ve önemi bulunmaktadır." 74
"İnsan kaynağından en iyi biçimde yararlanmak için, önce insan kaynaklarının çeşitli yönlerini tanımak gerekir. Yöneticilerinin başarısının, yönettiği kişilerin özeliklerini bilmesine bağlı olduğu da unutulmamalıdır."75
72 KEMAL TOSUN, " Ülkemizde Örgütsel ve Yönetsel Gecikme Sorunu"',Organizasyon Dergisi, Y.l,No.l s.5
73 EROL EREN, " Örgütlerde Yöneticinin Artan Yükü ve Danışman Yardımcısının Rolü", Organizasyon
Dergisi, Y.2,No.8s.l8
74 ATAÇ SOYSAL-HÜSEYİN SİVRİ-ZİYA ULUKAN, "Personel İhtiyaç Planlaması Üzerine Bir
çalışma"^E«<iMöA. Ulusal'88 Ulusal Kongre, İstanbul, 1988,s.617
75 SERA ÖZBAŞAR-ZEKİ AKSAN, " İşletmelerimizde Beşeri Kaynakların Özellikleri ve Yönetimi", Yönetim
Dergisi, Y.l,R5s.H6
İşgören Bilgi Sistemlerinde Alt Sistemler:
"İşgören bilgi sistemini oluşturan çeşitli alt sistemler bulunmaktadır. Bu alt sistemler;
- îş gücü planlaması,
- İş analizi, tanımı ve iş gerekleri,
İşgören bulma ve seçme ,
- İşgöreni işe alıştırma,
- İşgören değerlemesi,
- Disiplin,
İş değerlemesi,
- Ücret Yönetimi,
- Sağlık ve güvenlik,
İşgören hizmetleri,
- Sendikal değişmelerdir.
Bilgi akışlarında karmaşıklığa neden olmaması için, işgören alt sistemlerinin bazılarının önemini saklı tutarak birkaç başlık altında özetlemek olasıdır. Buna göre işgören bilgi sisteminin alt sistemleri;
İşe Alma,
- Ücret Yönetimi,
- Yetiştirme ve eğitim,
biçiminde ele alınabilir.
İşe Alma Alt Sistemi: Yöneticiler, işgören bilgi sistemine iş gücü gereklerini bildirirler. Her bölümün yöneticisi, sorunlara uygun nitelikteki adayları bulamaktan sorumludur. İşe alma alt sistemi ; gereken en uygun kişiyi yerleştirmede yardımcı olur. Önceden tanımlanmış işleri otomatik olarak dağıtır.
Ücret Yönetimi Alt sistemi: Ücret yönetimi alt sisteminde İncelenen konulardan biri, maaş verilerinin hazırlanması ve korunmasıdır. Maaşlar, işgören bölümü ile fînans ve muhasebe bölümü arasındaki çabaların birleştirilmesi ile ortaya çıkar. Ücret yönetimi alt sistemi ; bütünleşik veri tabanına kayıtlı işgörenlerin ücretlerini ayarlar. İşgören bölümü, bütünleşik veri tabanındaki maaş ve pirim verilerini doğrular. Hazırlanan veriler doğrultusunda çeklerin hazırlanması ve dağıtımı, giderlerin dağıtımı alt sistemi tarafından yapılır.
Yönetimin bilgi sisteminden yararlanabilmesi için, bazı raporlara ulaşması gerekir. Bunun için, yöneticinin, bütünleşik veri tabanına şifresini yazıp görerek bilgi sağlayabilir, herhangi bir bölüme ilişkin bilgileri veri tabanından alabilir.
Yetiştirme ve Eğitim Ait Sistemi : Yetiştirme ve eğitim alt sistemi, işgörenlerin kariyer gelişimini izler ve kaydeder. İşgörenin aldığı iç ve dış eğitim ve yetiştirme ile İşgörenden beklenen uzmanlıklara ilişkin bilgiler, bütünleşik veri tabanına işgören uzmanlıkları biçiminde işlenir ve işgörenlerin herhangi özel bir alanda bilgi ve uzmanlıklarını gösterir."7"
2.5.2.4. Finaııs Bilgi Sistemi
"Finans bilgi sistemi; yönetimin varlıkları üzerindeki yönetim sorumluluğunu yerine getiren, işletmenin varlıklarla ilgili eylemlerin denetimini sağlayan ve geleceğe ilişkin işletme eylemlerini planlamak için gerekli bilgileri sağlayan bir bilgi sistemidir." 77
77 FEVZİ SÜRMELİ, Finamal Bilgi StetemİDers notlan, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 1988 ,s.57.
"İşletmede, fmans bilgi sisteminde, yönetici, başlıca şu görevleri yerine getirir: İşletmenin uzun dönem planlamasına İlişkin bilgileri sağlar, Yönetim kuruluna bilgi ve öneriler sunar,
- Kısa dönemli fon gereksinimleri için bankalarla bilgi alış verişinde bulunur ve sağlıklı bir
şekilde yürütür,
- Uzun dönemli fınansal bütçeleri hazırlar,
- Yapılacak yatırımlarla ilgili bilgi sağlar ve önerilerde bulunur,
- Nakit bütçesini hazırlar,
- Hisse senedi ve tahvil ihracını planlar,
- Kar payı dağıtım politikası konusunda önerilerde bulunur.
" Kredi ve dağıtım işlemlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlar."78
"Fİnans bilgi sistemi, birbirinden farklı bilgi' kullanıcılarının, farklı bilgi gereksinimlerini karşılar. Finans bilgi sistemi, işletmenin;
- İç bilgi gereksinimlerini karşılar,
- İşletme eylemlerini ölçme ve denetleme olanaklarını sağlar,
- Dış raporlama için, gerekli bilgileri hazırlar.
Yönetim; finans bilgi sisteminden elde ettiği bilgilerle, geçmişle birlikte, şimdiki ve geleceğe ilişkin bilgileri de sağlayabilecektir. Bunun yanında, ölçme ve denetleme işlemlerinin etkin biçimde yerine getirilmesi, finans bilgi sisteminden sağlanacak bilgilerle yakından ilgilidir. Bu tür bilgiler, işletmenin yapısına göre, farklı yöntemlerle ve değişik bilgi merkezlerinden sağlanabilecektir."79
2.S.2.5. Muhasebe bilgi sistemi
"Muhasebe bilgi sistemi, bir örgütün kaynaklarının oluşumunu, bu kaynakların kullanılma biçimini, örgütün işlemleri sonucunda bu kaynaklarda meydana gelen artış ve azalışları ve örgütün finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri üreten ve bunları İlgili kişi ve kuruluşlara ileten bîr "bilgi sistemi"dir" 80
Muhasebe bilgi sisteminin temel ürünü, finansal tablolardır. Finansal tablolar belli bir dönemin etkinliğine ilişkin istatistikleri sağlar ve hem yöneticilere hem de dışsal kullanıcılara İşletme hakkında bilgi verirler. Bu tablolar sayesinde kullanıcılar işletmenin varlıkları, borç ve öz sermayesi konusunda değerlendirme yapma İmkanı bulurlar.
"Muhasebe bilgi sisteminin başlıca amacı, işletmenin eylemlerini verimli ve ekonomik bir şekilde yerine getirmesine yardım etmektir. Geçmişte muhasebe işlevi, hemen her işletmede temel ve tek bilgi kaynağı olmuştur."81 Günümüzde, işletme dışı ve çevre öğelerinde meydana gelen hızlı değişiklikler, yönetimdeki belirsizlikleri azaltmaya yönelik bilgi İhtiyacını arttırmıştır.
"Muhasebe bilgi, sistemi, işletme sonuçlan üzerindeki kamu payını ve bunun işletme eylemleri üzerindeki etkileri konusunda oluşturduğu bilgiler ile üst yönetime karar almasında yardımcı olur." 82
Muhasebe bilgi sistemi, finansal muhasebe dışında kalan maliyet muhasebesi, planlama, denetleme ve İşletme istatistiği gibi konuları içeren geniş bir bilgi sistemidir. Bu sistem genellikle işletme içi eylemlerle ilişkilidir.
"Muhasebe bilgi sistemlerinin çoğunda, bilgisayar ve onunla ilgili elektronik araçların kullanılması yaygındır. Bu sistemin özelliği gereği, daha çok niceliksel bilgilerle uğraşıldığından, kolaylıkla makine ile donatılabilir. Muhasebe bilgi sistemi, bilgi işlem maliyetlerinin azalmasını ve bilgilerin doğru ve zamanında elde edilmesini sağlar." 83
81a.g.e.,s.l91
82 C.YİĞİT ÖZBEK,"Muhasebe bilgi sisteminin organisazyonu", Verimlilik dergjsi,Milli Proclüktive Merkezi
Yayını, 1992/1, s. 122. 83a.g.e., s.192
"İşletmenin ekonomik davranışları hakkındaki bilgiler, muhasebe İşlemleri ile oluşturulur. Bu bilgiler, işleteme içindeki yöneticiler tarafından işletmenin eylemlerini yönetme ve denetlemede, işletme dışında ise, çeşitli ekonomik kararların alınmasında kullanılır." 84
"Çeşitli alt sistemleri olan muhasebe bilgi sistemi, yapısı gereği, siyasal, ekonomik ve sosyal güçlerden oluşan ve sistemi etkileyen dış çevre ile yoğun bir iletişim içindedir. Bu etkileşim içerisinde kalmak koşulu ile , muhasebe bilgi sistemi, İşletme olaylarını derleyip, planlayıp, denetleyip, İşleyerek ; bilgiler biçiminde, bilgiyi kullanacak olan kişilere ve yöneticilere ulaştırır."85
2.5.2.6. Araştırma-Geliştirme Bilgi Sistemi
"İşletmeler bir sistemin parçası olarak İçinde bulundukları daha üst ve alt sistemlerden etkilenmektedirler. Bir sistem olarak işletmeler, çevrenin değişmesi ve gelişmesi ile birtakım değişikliklerle karşı karşıya kalmaktadırlar. İşletmelerin bulunduğu çevre çok hızlı bir değişme ve gelişme göstermektedir. Rekabet şiddetlenmekte, işletmeler pazara sundukları mal ve hizmetten sonra, ancak çok kısa bir süre soluk alabilmektedirler. Bunun ardından, yeni bir mal veya hizmetin pazara sunulması bir zorunluluk olmaktadır. Dolayısıyla, işletmelerin yaşama ve gelişmeleri, araştırma geliştirme ve yenilik yapma yeteneklerine bağlıdır."86
"Araştırma ve geliştirme, yeni bilgiler elde etmek yada var olan bilgileri ortaya çıkarmak amacıyla yapılan ve bilginin dizgeli biçimde toplanmasını; incelenmesini ve yorumunu gerektiren bir çalışmadır. Bu çabalar, sorunun karmaşıklığına,' paraya ve zamana göre farklı boyutlar kazanır. İşletmeler, varlıklarını sürdürebilmek ve rekabet gücünü artırabilmek için, sürekli ve düzenli araştırma geliştirme eylemlerine girişmelidirler," 87
Induced by Accountİng Information" , The aecountingRevietv, (October,1975), s.723
85 ÖZBEK a.g.e. ,s.H7
86 ÖMER DtNÇER- YAHYA FİDAN, İşletme Yönetimine Giriş, B.2, Beta Basım Yayım Dağıtım Aş.,
İstanbul, s. 159
87a.g.e., s.I60
"Araştırma ve geliştirme, üst düzey yönetime veri sağlamalıdır. Araştırma ve geliştirme tarafından sunulan verinin niceliği, işletmenin öteki sistemlerinden sağlananlarla karşılaştırıldığında, küçük kalır. Araştırma ve geliştirmenin sağladığı veri , işletemeye uygun üretim süreçleri ve yeni ürünleri üretme ve geliştirme maliyetlerini içerir." 88
Araştırma Geliştirme Bilgi sistemi Alt sistemleri:
" Araştırma ve geliştirme bilgi sistemini oluşturan çeşitli alt sistemler bulunmaktadır. Bu alt sistemler şunlardır:
- Araştırma, Geliştirme, Yenilik yapma.
Araştırma Alt sistemi: Araştırma alt sistemi, işletmeye ekonomik ve teknik alanda yeni bilgiler ve bulguların elde edilmesi, yeni ve yararlı bir ürün, üretim yada yönetim sisteminin yaratılmasını içeren tüm çalışmalardır." 89
"Geliştirme Alt Sistemi: Geliştirme alt sistemi, var olan teknolojiyi veya bilgiyi, yeni ürünler yada üretim teknikleri ile ilgili uyarlamalara doğru yönlendirme ve var olanı kullanma sürecidir. Geliştirme, genel ve uygulamalı araştırma sonuçlarını, kısacası bilinenleri kullanmayı ve uygulamada daha iyi sonuçlar almayı amaçlar. Başka değişle, geliştirme çalışmalarında yeni bir buluş söz konusu değildir; yalnızca her iki tür araştırma sonuçlarının malzemeler, ürünler, sistemler, üretim süreçleri ve hizmetlere dönüştürülmesi yolundaki etkinlikleri içerir böylece geliştirme eylemleri, araştırma ile üretim eylemleri arasında bir köprü görevini yerine getirir."90
89 ZEYYAT SABUNCUOĞLU -TUNCER TOKOL, İşletme-I Temel Bügüer, Rola Ofset, Bursa, 1995,s.74
90 DİNÇER-FÎDAN, s. 160